Klassenmanagement
Klassenmanagement, of in het vakjargon ‘classroom management’, is een term voor al die maatregelen die een leerkracht neemt om een klimaat te scheppen waarin leerlingen met succes kunnen leren en werken. Of zoals het ook wel eens wordt geformuleerd: het creëren van een gezellige klas, waar de leerlingen als het ware worden uitgenodigd om te leren.
Een goed klassenmanagement is in de eerste plaats een methode om problemen te voorkomen. Problemen die zich toch voordoen kunnen beter worden opgelost wanneer er sprake is van goed klassenmanagement. Door goed klassenmanagement heeft een leerkracht overzicht over de klas en kan hij zijn aandacht over meerdere zaken tegelijk verdelen.
Eén van de belangrijkste onderzoeken naar klassenmanagement is gedaan door Jacob Kounin in 1970. Hij toonde aan dat leerkrachten die hun klas goed georganiseerd hebben ook betere resultaten boekten.
De lijfspreuk van Kounin was:
'Klassenmanagement is het scheppen van voorwaarden voor succesvol onderwijs.'
Kounin spreekt van succesvolle of effectieve leerkrachten wanneer leerkrachten hun klassenmanagement goed voor elkaar hebben en hierdoor betere resultaten boeken. Dit kan alleen dan wanneer de leerkracht tevens beschikt over een aantal basisvaardigheden, namelijk:
Een goed klassenmanagement zorgt ervoor dat niets de leerkracht in de weg staat om goed onderwijs te geven. Wanneer er sprake is van goed klassenmanagement, betekent dit niet per sé dat er ook goed onderwijs wordt gegeven; de basisvaardigheden moeten tevens aanwezig zijn.
Klassenmanagement houdt vooral het sturen, plannen, regelen en organiseren van je klas in. In het onderwijs zijn grote verschillen in klassenmanagement. De ene leerkracht kan met een paar duidelijke regels de klas volledig op orde hebben en de ander kan met een scala aan regels een klas niet onder controle houden. Maatregelen die je kunt nemen om een klas succesvol te 'managen' zijn ook niet zo gemakkelijk weer te geven, omdat dit voor elke leerkracht verschillend is. Er bestaat goed en slecht klassenmanagement, maar de invulling verschilt per leerkracht.
Klassenmanagement vereist van de leerkracht een verzameling organisatorische vaardigheden, het is sturen en bijsturen. Hiertoe behoren onderwijstaken als plannen, organiseren, coördineren, leidinggeven, controleren en het verzorgen van de communicatie. Dit behoort tot de dagelijkse bezigheden van de leerkracht. Naarmate de leerkracht daar beter of slechter in wordt, is er sprake van goed of minder goed klassenmanagement.
Er zijn vier aandachtsgebieden in het klassenmanagement die erg belangrijk zijn voor het slagen ervan.
1. De preventie van probleemsituaties
2. Regels en afspraken
3. De inrichting van de klas
4. Didactische vaardigheden
U kunt zich voorstellen dat de preventie van probleemsituaties een stuk moeilijker gaat wanneer er zorgleerlingen met speciale behoeften en gedragingen zijn. Het is veel moeilijker van tevoren in te schatten wat er kan gebeuren en vereist daarmee een enorm inlevingsvermogen van de leerkracht.
Regels en afspraken gelden voor iedereen. Nog meer dan voor de 'normale' leerlingen geldt echter dat voor zorgleerlingen de regels en afspraken in de klas strikt moeten worden nageleefd.
Het komt vaak voor dat zorgleerlingen een aparte werkruimte in de klas nodig zijn of bijvoorbeeld hulpmiddelen (koptelefoon) gebruiken. Hiervoor moet plek gecreeërd worden en heeft veel invloed op de looprichtingen in een klas. Ook mag een klas voor een kind met bijvoorbeeld ADHD niet te druk zijn.
Zorg dragen voor zorgleerlingen vereist andere didactische vaardigheden dan voor de gewone leerling. Geduld is een belangrijke factor in de omgang met zorgleerlingen en een gefaseerde aanpak is vaak nodig.